Zomereczeem

Zomereczeem lijkt van deze tijd en onoverwinnelijk, maar hoeft dit echt niet te zijn.

Wij hebben allemaal het idee dat een paard in een mooie groene wei hoort te lopen.

Dit het liefst de hele dag.

Hier ben ik het helemaal mee eens, maar niet als dit betekent dat dieren er ziek van worden.
Helaas is dit steeds vaker het geval.

Er is duidelijk iets aan de hand met de voedingskwaliteit van de gemiddelde Nederlandse wei want het aantal dieren dat hier problemen van ondervindt neemt alleen maar toe.

Tegelijk zie ik steeds meer dieren die gewoon te veel en te bewerkt voedsel krijgen.
Dit is naar mijn mening mede de oorzaak van de problemen.

Het accent ligt te veel op symptoombestrijding d.m.v. supplementen en zogenaamde dieetvoeders terwijl de grootste winst te behalen is door het ruwvoer te optimaliseren naar een meer passende kwaliteit.

Ik zou dat graag anders zien.

Daarom plaats ik hier de onderstaande tekst.
Besef dat het onderstaande mijn ervaringen zijn.
Vorm vooral je eigen conclusies en hopelijk draagt het er toe bij dit leed uit onze paardenwereld te bannen.

Gebrek of onbalans in de bodem zet zich voort in het gewas en vervolgens in het wezen wat zich daar mee moet voeden.

Ervaring zomereczeem

IJslanders

In de jaren dat ik in de paarden zit, heb ik het fenomeen zomereczeem zien groeien en velen ongetwijfeld met mij.

Het is begonnen bij de IJslandse paarden die in die tijd door de extreme verandering van dieet, vaak in combinatie met een psychische belasting door de verhuizing naar ons land, deze reactie gingen vertonen.

Er is zelfs qua fokbeleid, op grond van de erfelijkheidstheorie, besloten waardevolle bloedlijnen uit te bannen, zonder eerst te kijken naar oorzaken.

Oorzaken die alles met ons management te maken hebben.

IJsland is een redelijk ongerept vulkanisch eiland waar zeewinden vele mineralen met zich meevoeren en over het land laten neerdalen.

De gewassen die daar groeien hebben toegang tot deze rijkheid aan metalen en mineralen en zullen zich daarom evenwichtig kunnen ontwikkelen.

Ook de intensiviteit qua gebruik en behandeling van het land daar, was toen niet te vergelijken met die van Nederland.

Intensieve landbouw

Onze voedingsgewassen zijn door de intensieve landbouwmethoden danig uit balans zijn geraakt. 

Men heeft (te) lang intensief genomen van het land en slechts een beperkt pakketje aan voedingsstoffen voor terug gegeven.

Door onder andere het gebruik van kunstmest en schadelijke dierlijke mest is het bodemleven in plaats van te regenereren / opbouwen tot degenereren en overleven gebracht.

Omdat we in Nederland ruim voldoende neerslag hebben is dit niet direct goed zichtbaar.
Hadden we een droog klimaat dan zouden veel landbouwgronden ondertussen onbruikbaar zijn geworden door verdroging en erosie. Wat soms in een droge zomer goed te zien is.

Stoffelijk bewijs hiervan is dat het humusgehalte in de bodem drastisch is afgenomen.

Micro-organismen

Mede door de afname van het humusgehalte en daardoor de balans van de micro-organismen word ook de capaciteit om aanwezige gesteenten af te breken tot de elementen die door planten kunnen worden opgenomen sterk verminderd. 

Deze capaciteit is afhankelijk van de activiteit van het micro-organismen milieu.

Dit milieu is ook verantwoordelijk voor het duurzaam in stand houden van een goede lucht- en waterhuishouding en voor de vorming van vele belangrijke bio-active stoffen.

Dit uit zich in de noodzaak om veel energie te moeten stoppen in het instant houden van een productief maar eigenlijk instabiel systeem.

Zieke planten en overwoekeringen van planten  de z.g.n. onkruiden proberen we met mechanische en chemische middelen onder controle te houden.

Tegen de tijd dat er een redelijke balans is ontstaan komt er altijd ergens wel weer een moment dat we, vaak uit angst dat we niet voldoende groei krijgen, ingrijpen met middelen die het reeds opgebouwde milieu weer volledig terug gooit!

Hybrides

Beseffen we daarnaast dat we overwegend met hybrides (tot hoge opbrengst gecultiveerde soorten planten met een sterk vegetatief groeigedrag) werken, dan bestaat het dieet alleen nog uit voedingsgewassen die het dier in de natuur nooit zou tegenkomen.

In de vrije natuur vinden ze bijvoorbeeld alleen lang gras wat qua samenstelling evenwichtig is en bij dit dier past.

Hiermee hebben we in mijn beleving de combinatie in beeld die aan de basis ligt van o.a. het probleem zomereczeem.

Het gaat om een reeds langlopend proces van de degeneratie van de bodem, waarbij we in een neergaande spiraal terecht zijn gekomen.
Ondertussen zijn er naast ijslanders ook koudbloeden, warmbloeden, volbloeden en zelfs ook dieren aan de kust met zomereczeem geconfronteerd.

Volgens mij ontstaat dit door een continue stroom van voeding die grof gezegd eenzijdig, onevenwichtig, niet afgerijpt is.
Hierdoor ontstaat er een gebrek  van bepaalde essentiële voedingsstoffen en tegelijk een overdaad aan allerlei belastende inhoudsstoffen.

Korte wei

Het jonge gras dat we de dieren ter beschikking geven op de (te) korte weides is hier een goed voorbeeld van.

hierin vinden we een overdaad aan suikers, onbestendige eiwitten, groeihormonen en weinig metalen en minerale sporenelementen.

We produceren vanuit de kwantitatieve gedachte van zoveel mogelijk biomassa produceren om een mooi economisch plaatje te creëren.

Maar waar zijn de aspecten kwaliteit, vitaliteit en gezondheid gebleven?

Kwaliteit van voeding die bij het wezen van een paard past veroorzaakt geen problemen!

Dit alles genoemd te hebben lijkt het wel of er tegenwoordig voor veel dieren een normale darm activiteit en daarmee goede voedselopname onhaalbaar is.

Een beetje van deze onbestendige kwaliteit betekent niet gelijk problemen.
Maar als bij het overgrote deel van het voedsel het aspect ‘wezen passende kwaliteit’ ontbreekt geeft dit simpel gezegd op termijn gezondheidsproblemen, waarvan het zomereczeem slechts 1 voorbeeld is.

De huid als grootste orgaan

Wanneer een dier een tekort en daardoor een onbalans heeft gaat hij voedsel zoeken dat dit probleem oplost.

Indien de voeding slechts een geringe hoeveelheid hiervan bevat zal het dier hier abnormaal veel van gaan eten om toch aan zijn behoefte te kunnen voldoen.

Hiermee krijgt het dier constant een pakketje stoffen mee die het al meer dan voldoende heeft zodat deze verstorend kunnen werken op de vertering.
Hieruit ontstaan afvalstoffen die het lichaam op een gegeven moment niet meer normaal af kan voeren.

Daarop reageert het lichaam o.a. door het aanmaken van vetreserves waarin het de afvalstoffen opslaat.
Via de huid, een uitscheidingsorgaan, gaat het overmatig reageren door het uitscheiden van de afvalstoffen als de organen overbelast zijn.

Dit herkennen we aan vettigheid en schilfers op de huid. Het stug worden van het haar. En vaak het overgewicht. 
Vaak is ook de hals ondertussen keihard geworden. Dit betekent dat de vetaanzet over gevuld is.
Op dat moment constateren we bij veel van deze dieren ook een insuline resistentie (pre-diabetes) omdat dan al veel ontregeld is.

In niet alle gevallen zijn de dieren te dik. Er zijn zelfs paarden die uitgesproken mager of zelfs goed op conditie zijn die toch (beginnende) insuline resistentie hebben!

Insecten herkennen deze disbalans via het specifieke infra rood spectrum wat een dergelijk dier uitstraalt op grote afstand.
Op het moment dat deze dieren gestoken worden reageert de huid abnormaal op iets normaals, zoals een muggensteek!

Perspectief: dieet

Geven we zo’n dier een dieet van alleen goed hooi, water, wat biologische granen, zuiverende kruiden (met de kwaliteit die het dier in de natuur ook zou eten), daarnaast toegang tot mineralen en metale sporenelementen zoals himalaya’s, keltisch zeezout en zeewier, dan verdwijnen deze problemen gegarandeerd.
Maar daarmee is het dier nog niet genezen!

Eigenlijk genezen we niet direct de ziekte maar de factoren die het probleem veroorzaken en in stand houden.

We halen de druk van de ketel en geven daarmee het zelfherstellende vermogen weer een eerlijke kans.

Het zal enkele maanden tot meer dan een jaar kunnen duren, afhankelijk van de mate van verstoring en wat we verder doen aan ondersteuning, voor dit dier weer veilig op een wei gezet kan worden.

Uiteraard moet er ondertussen ook iets aan de wei gebeuren en zullen we het management qua begrazing moeten aanpassen.
Denk daarbij bijvoorbeeld ook eens aan een paddock paradise!

Een eczeem paard heeft in de winter (uiteraard een echte winter), ogenschijnlijk, geen last van zomereczeem.

Het verbruikt dan simpel meer energie en de krachten werken meer naar binnen. Ook krijgt het dier dan veel minder van het belastende korte gras!

Bij sportpaarden is zomereczeem (nog) een zeldzaamheid omdat zij, door voldoende lichamelijke activiteit, de negatief opgebouwde energie beter / sneller kunnen omzetten. Ook is hun lichaam beter in staat afvalstoffen af te voeren, alles binnen bepaalde grenzen natuurlijk.

Ook jonge dieren hebben over het algemeen minder kans op ‘zichtbaar’ zomereczeem.
Maar bedenk dat bij ieder niet passend dieet de basis voor de allergische reactie en andere gezondheidsproblemen wel degelijk wordt gelegd!

Basis plantkunde

Iedere plant, dus ook gras, verkeert onder invloed van temperatuur en zonuren en dagen in de lente als eerste in een zogenaamde vegetatieve (groei in de vorm van energie opslag) fase waarin zoveel mogelijk blad = chlorofyl = fotosynthese = suiker = energie wordt opgeslagen.

Hybride soorten zoals raaigras zijn daar nog eens speciaal op gecultiveerd.

De zaadproductie, zoals het volwassen worden en afrijpen van zaden is bij deze rassen minder van belang omdat het gras voor die tijd meestal al gemaaid of opgegeten wordt.

In deze vegetatieve fase bevat een plant dus relatief weinig sporenelementen, zoals calcium, metalen en minerale elementen die het skelet van de plant vormen.

Dit ontstaat pas in de daar latere generatieve fase.

Hierbij wordt de opgebouwde energie omgezet in het maken van de stengel, de bloem en vervolgens het zaad.
De plant wordt dan ondertussen meer houtachtig (structuur).
Zo komen de dieren dit ook in de vrije natuur tegen, met structuur.

Pas rondom de periode dat het zaad zich ontwikkeld heeft, kunnen we spreken over een evenwichtige samenstelling waarbij alle inhoudsstoffen voldoende opgenomen, ontwikkeld en af gerijpt zijn.

Dit is de voeding die ieder paard feitelijk nodig heeft.

Het is compleet, evenwichtig, smakelijk en bevat alle waardevolle voedingsstoffen in een passende kwaliteit.

Onrijp en bewerkt voedsel daarentegen is incompleet en onevenwichtig.
Dit voedsel kan op termijn problemen gaan geven. Uiteraard afhankelijk van het aandeel dat dit voedsel uitmaakt van het voedselpakket van het dier.

Als ik een gezond paard langs de bermen laat grazen zal het selectief zijn voedsel opnemen om zijn conditie in stand houden.
Doe ik dit met een dier mee wat in onbalans is dan zal het niet selectief eten maar neurotisch eten en alles willekeurig willen verorberen.

Mugje of knutten?

De allergische reactie en het mugje zijn in deze optiek dus niet meer dan een gevolg!

Gevolg is een reactie van een organisme dat steeds meer overbelast raakt door niet passend voedsel.

Als interne organen reeds overbelast zijn wordt in de huid de activiteit qua uitscheiding verhoogd. In deze uitscheiding kunnen heel goed stofjes zitten die een bepaald mugje aantrekken.
Door slechte vertering stoot een dier ook meer ammonia uit.

In de insectenkunde is algemeen erkend dat insecten aangetrokken worden door het infrarood spectrum van de ammonia bij plant, dier en mens.
De boodschap aan het insekt is: ‘Dit organisme is niet in tune, functioneert niet goed en dient aangetast c.q. opgeruimd te worden in dienst van het grotere geheel.’

Gezond paard zonder eczeem

Lijken dieren ‘ogenschijnlijk’ nog gezond dan is mijn advies bovengenoemde zaken toch ook in beeld te houden om niet later alsnog in de problemen te komen.

Ik wil hier geen negatieve tendens neer te zetten of angst oproepen maar in mijn ervaring is er duidelijk een relatie tussen het eczeem en bovengenoemde factoren.

Met het gegeven dat ook ons klimaat verandert, zullen planten hierop reageren.

Denk maar aan onze zachte winter. Het gras groeit gewoon door alsof het lente is.

Wij zullen hier in moeten meebewegen qua management om problemen te voorkomen.

Zoals men vroeger vaste periodes aanhield om de paarden een hele (winter) periode van de wei te houden zo is nu de tendens het hele jaar door te weiden, wat ik uiteraard zeer aanbeveel.

Maar in periodes met overdag relatief sterke zonkracht en koudere nachten zal in het hoogproductieve ‘vegetatieve’ gras het gehalte aan belastende stoffen stijgen tot het maximum.

Hierbij is het belangrijk, als tegengewicht, altijd voldoende goed hooi te geven, zelfs in de zomer.
Dit mag misschien kostbaar lijken maar is vele malen goedkoper en effectiever dan allerlei middeltjes te gebruiken en met zieke dieren te zitten.

Einstein zei, je kunt een probleem niet oplossen met hetzelfde bewustzijn dat dit probleem gecreëerd heeft.

Ik denk dat wij paardenmensen hier serieus iets aan moeten doen.
Dit kunnen we door uit oude patronen te durven stappen.
Want op dit moment nemen deze probleem alleen maar toe.
Waren het eerst alleen de IJslanders & koudbloeden nu zien we dat zelfs volbloeden zich open schuren. 

Ik geloof niet in 1 middel wat de dieren hiervan geneest.
Het zoeken naar dat ene stofje als boosdoener of oplossing beperkt ons het zicht op het geheel, waardoor steeds meer dieren in de problemen komen.

Uiteraard speelt naast voeding ook psychische stress een rol.
Stress kan ook gifstoffen in het lichaam veroorzaken.
Maar we gaan er even van uit dat we dat op orde hebben.

Wees overtuigd dat deze problematiek te voorkomen is door simpel meer bij het wezen passende voeding te geven.
Dit is feitelijk ook de enige duurzame uitweg!

Haal ze van die ziekmakende weides en geef ze GOED hooi, wat graantjes en groenten / kruiden e.d. om hun overgevulde emmertje aan ballast te kunnen legen.

Doe iets aan het weidemanagement en zet de dieren enkel nog op lang ‘generatief’ gras .

En minder tijd op kort gras met daarnaast altijd voldoende GOED hooi.

Dit is de basis.

Schakel eventueel een holistische dierenarts of therapeut in die in staat dit proces te begeleiden en het dier van deze zeer vervelende problematiek voorgoed te bevrijden.
 

Mijn eerste zomereczeem ervaring

Ik maakte voor het eerst kennis met zomereczeem toen ik in België een kudde IJslanders verzorgde.
De kudde liep in een groot natuurgebied met een rijkheid aan biomassa zoals grasland maar ook bossen en watergebieden.
Ook werd er naar behoefte altijd goed hooi bijgevoerd.

De paarden liepen er al een aantal jaren en van tijd tot tijd werd er een hengst bij geplaatst voor de opfok.

De veulens werden ook daar geboren en ingeprint voor contact met mensen.
Geen van deze dieren vertoonde zomereczeem, terwijl het wemelde er van de insecten.

Vast ook het beroemde mugje.

Het eerste zomereczeem geval wat ik daar tegenkwam was een jonge hengst, van buitenaf, die bij de jonge hengstengroep geplaatst werd.
Deze groep had een wat kleiner gebied tot hun beschikking.

Het was een groep met alleen jonge hengsten, zodat het er soms ruig aan toe ging.
Eigenlijk was ik niet zo blij met deze setting, want niet alle paarden kwamen daar zonder kleerscheuren vandaan.
Dus had ik regelmatig discussies met de eigenaar.

Nieuwe jonge hengst

De nieuwe hengst klikte niet echt met de groep. Het leek wel of hij uit een ongesocialiseerde opfok kwam en leek contact gestoord.
Toen hij een maatje vond ging het gelukkig enige tijd goed.
Maar er stond duidelijk een constante druk op hem vanuit de groep en visa versa natuurlijk.
Op een gegeven moment ging hij gigantisch schuren en op dat moment hebben we hem naar de stal gehaald.
Afgezien van voedsel lijkt dus ook stress een trigger te kunnen zijn voor zomereczeem want de andere paarden vertoonde dit (nog) niet met hetzelfde dieet en stress.
Maar uiteraard zal onder dergelijke stress ook de voedselvertering niet optimaal kunnen zijn.

Zo komen we dus weer bij het voedsel.

Weer naar stal

Op stal kreeg hij liefde, rust, 1e klas hooi en een beetje graanvoeding.

Eerst kreeg hij geen weidegang. Later werd dit weer langzaam opgebouwd.

Regelmatig draineerde we hem gedoseerd met kruiden.
Hij knapte snel op. Binnen een week stopte het schuren en binnen een maand of twee kwam hij weer helemaal goed in zijn vel te zitten.
Zijn asociale gedrag verdween ook. Voor de leek waren de zomereczeem gevolgen onzichtbaar.
Gezien de slechte ervaring moest hij toch weer verder, werd verhandeld en heb ik geen idee waar hij nu is.
Hopelijk gaat het goed met hem.

Erfelijk?

Dit is een situatie waarbij je kunt afvragen of er sprake is van erfelijkheid.

Ik denk het niet in de zin van ‘oorzaak’.
Want met de juiste zorg, aandacht en passende voeding knapte hij helemaal op.
Feitelijk is alles erfelijk maar maken de omstandigheden of we het negatieve zien.

Het diertje bleek al wat verhuizingen achter de rug te hebben.

Er was mee omgegaan alsof het een voorwerp was en geen levend wezen. Hij was van hot naar her verplaatst.
Als veulen was hij door mensen opgevoed en daarbij bleken, door gedwongen afscheid, sterke emoties geweest te zijn.

En dan wordt zo een diertje in een toch al niet zo stabiele groep / ideale omgeving geworpen.
Zo van zoek het maar uit. De natuur lost het wel op. Welke natuur!?
Erfelijk wellicht, maar zou het kannetje niet gewoon overvol zijn geweest waarna het lichaam reageert.
Dus feitelijk zegt het lichaam: deze setting klopt niet?

De eczeempaarden die ik nu tegenkom hebben over het algemeen niet zo een heftige achtergrond maar dat maakt het probleem er niet minder om.

Let op de signalen. Hoe meer signalen, hoe dichter je bij zomereczeem, hoefbevangenheid en insuline resistentie zit. Deze lijken met elkaar in verbinding te staan en hebben naar mijn idee 1 en dezelfde oorzaak.

Signalen

• Overgewicht, in de meeste gevallen!

Laat zo een dier altijd gedoseerd maar consequent afvallen.
Besef dat het reeds in de gevarenzone zit dus dat afvalstoffen afgevoerd moeten worden. Organen kunnen maar een bepaalde hoeveelheid aan voordat ze overbelast zijn. Dus alles met beleid. Daarnaast natuurlijk de input aanpassen.

• Niet goed door de vacht komen, geen diepte van kleur krijgen

Ik spreek niet over een dieet waarbij rijkelijk olie wordt gegeven en andere suppleties / middelen die dat moeten stimuleren. Dit gebeurt van nature als er normale voeding gegeven wordt.
In de natuur zou een paard ook nooit dergelijke concentraties aan vetten binnenkrijgen.

Besluit je toch dat dit zinvol is geef dan de hoogste kwaliteit in minimale hoeveelheden.
Een glimmend paard is lang niet altijd een gezond paard!

• Meer huid uitscheiding dan normaal, stugge vacht

Overmatige huid uitscheiding van vettigheid, schilfers en een steeds stugger wordende vacht beginnend in de manen, staart en buik (accupunctuur uitstroom punten).
Dit ontstaat meestal na het steeds harder worden van de vetaanzet in de manenkam.
Op een gegeven moment ontstaan daarbij in de bovenlijn ribbels.
Dan is het echt 5 voor twaalf!

In de meeste gevallen zijn dan de jeuk reacties niet ver weg of al zichtbaar.

Besef ook dat het ook gewoon kortstondig en normaal schuren kan zijn, check ook op luis, schimmels e.d.!?
Vind je dit, dan is er altijd ook inwendig iets aan de hand.

Weet je nog wat parasietjes betekenen.

Conclusie zomereczeem

• Zomereczeem is er niet van de ene op de andere dag.
• Hiervoor ligt ook een management waarbij de basis wordt gelegd voor dit probleem.
• We lossen het probleem ook niet van de ene op andere dag op.
• Er bestaat geen enkelvoudig middel of remedie tegen.
• Zeker niet als we ook niet de veroorzakers serieus nemen en aanpakken.

De oplossing blijkt simpel, gewoon het dieet aanpassen aan het ‘wezen van het paard.